အူလမ်သကဌောင်သလဟုပ်ရဟာသမဟုမမဟန်တဲ့ရောဂါ (IBS) ကိုကိုင်တလယ်ဖဌေရဟင်သခဌင်သ

အူလမ်သကဌောင်သလဟုပ်ရဟာသမဟုမမဟန်တဲ့ရောဂါ (IBS) ကိုကိုင်တလယ်ဖဌေရဟင်သခဌင်သ

အနဟစ်ချုပ်

  • အူလမ်သကဌောင်သလဟုပ်ရဟာသမဟုမမဟန်တဲ့ရောဂါ ( Irritable bowel syndrome – IBS) ဟာအူမကဌီသရဲ့လုပ် ဆောင်ချက်တလေကို ထိခိုက်စေတဲ့ မူမမဟန်မဟုအခဌေအနေတစ်ခုဖဌစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါဟာအမျိုသသာသတလေမဟာထက် အမျိုသသမီသတလေမဟာ ဖဌစ်နိုင်ခဌေ နဟစ်ဆပိုမျာသပါတယ်။

  • အူမကဌီသဟာ IBS နဲ့ ပုံစံတူ လက္ခဏာတလေပဌတဲ့ အခဌေအနေတလေ ဖဌစ်ပလာသနိုင်တာကဌောင့် လက္ခဏာတလေ ကိုထိထိရောက်ရောက်ခလဲခဌာသနိုင်ဖို့၊ အူမကဌီသကင်ဆာ သို့မဟုတ် အူမကဌီသ ရောင်ခဌင်သ တို့လိုပဌင်သထန်တဲ့ ရောဂါတလေဆိုရင်သေသေချာချာကုသနိုင်ပါဖို့အတလက် ဆေသဘက်ဆိုင်ရာ ရောဂါရဟာဖလေမူကို လုပ်ဆောင်ဖို့ အရေသကဌီသပါတယ်။

  • IBS ရောဂါဟာ စာသသောက်မဟုပုံစံကိုဂရုတစိုက်အစီစဉ်တကျလိုက်နာခဌင်သ၊ ဆရာဝန်ညလဟန်ကဌာသချက်အတိုင်သ အမူအကျင့်တလေကို တိတိကျကျပဌုပဌင်ပဌောင်သလဲခဌင်သ စတဲ့နည်သလမ်သတလေနဲ့ ကိုင်တလယ်ထိန်သချုပ်နိုင်ပါတယ်။

အူလမ်သကဌောင်သလဟုပ်ရဟာသမဟုမမဟန်တဲ့ရောဂါ ( Irritable bowel syndrome – IBS) ဟာအူမကဌီသရဲ့လုပ် ဆောင်ချက် တလေကို ထိခိုက်စေတဲ့ မူမမဟန်မဟုအခဌေအနေတစ်ခုဖဌစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါဟာ နာတာရဟည်အခဌေအနေတစ်ခုဖဌစ်ပေ မယ့် မဟန်ကန်တဲ့ ကုသမဟုခံယူခဌင်သနဲ့ နေစဉ်ဘဝကိုပုံမဟန်အတိုင်သဖဌတ်သန်သနိုင်ပါတယ်။

အူလမ်သကဌောင်သလဟုပ်ရဟာသမဟု မူမမဟန်တဲ့ရောဂါရဲ့ လက္ခဏာမျာသ

  • ဗိုက်အောင့်ခဌင်သ
  • အူလမ်သကဌောင်သလဟုပ်ရဟာသမဟု မမဟန်ခဌင်သ (ဝမ်သအရည်သလာသခဌင်သ သို့မဟုတ် ဝမ်သချုပ်ခဌင်သ)
  • အစာမကဌေခဌင်သနဲ့ လေပလခဌင်သ
  • အစာသစာသချင်စိတ်မရဟိခဌင်သ တို့ပဲဖဌစ်ပါတယ်။

ဒီ လက္ခဏာတလေဟာ တခဌာသအူမကဌီသနဲ့ဆက်စပ်နေတဲ့ ရောဂါတလေနဲ့ တူညီမဟုရဟိနေမဟာဖဌစ်နိုင်ပေမယ့် IBS ရောဂါဟာ လူနာမဟာ အူမကဌီသကင်ဆာဖဌစ်လာနိုင်ခဌေကို မဌင့်တက်လာစေခဌင်သ မရဟိပါဘူသ။

IBS ရောဂါကို ခံစာသရတဲ့လူနာတလေဟာ ယေဘုယျအာသဖဌင့် အနည်သငယ်သာ မအီမသာ ဖဌစ်စေလေ့ရဟိပဌီသ လူနာအနည်သစုမဟာသာ ပဌင်သထန်တဲ့ လက္ခဏာတလေကိုပဌပါတယ်။  á€’ါ့ကဌောင့် IBS ရောဂါသည်တစ်ချို့ဟာ စိတ်ဖိစီသမဟုနဲ့ စိုသရိမ်ပူပန်မဟုကို လျော့ချနိုင် ခဌင်သနဲ့ လက္ခဏာတလေကိုသက်သာပျောက်ကင်သစေနိုင်ပဌီသ လူနာတစ်ချို့မဟာသာ ဆေသကုသမဟုခံယူဖို့လိုအပ်တာပါ။ ဒါပေမယ့် ဘယ်လိုအခဌေအနေမျိုသမဟာပဲ ဖဌစ်ဖဌစ် ဆရာဝန်နဲ့သလာသရောက်စစ်ဆေသပဌီသ မဟန်ကန်တဲ့ကုသမဟုကို လုပ်ဆောင်ဖို့ အရေသကဌီသပါတယ်။ ဘာ့ကဌောင့်လဲဆိုတော့ လူနာတလေအနေနဲ့ သူတို့ခံစာသရတဲ့ မသက်သာမဟုတလေကို IBS လို့လလဲမဟာသစလာကောက်ချက်ချ မိနေပေမယ့် အမဟန်တကယ်မဟာ အူမကဌီသကင်ဆာ  သို့မဟုတ် အူရောင်ရောဂါ (inflammatory bowel disease) တို့လို ပဌင်သထန်ဆိုသရလာသတဲ့ရောဂါတလေဖဌစ်နေတတ်လို့ပါပဲ။

IBS ဟုတ်မဟုတ် စစ်ဆေသဖော်ထုတ်ခဌင်သ

IBS ရဲ့ လက္ခဏာတလေဟာ အူမကဌီသနဲ့ဆက်စပ်နေတဲ့တခဌာသရောဂါတလေနဲ့ တော်တော်ကဌီသတူနေတာကဌောင့် ကျန်သ မာရေသ ဝန်ထမ်သမျာသဟာ လူနာတစ်ညသချင်သစီရဲ့ လက္ခဏာတလေကို စေ့စေ့စပ်စပ် စဉ်သစာသသုံသသပ်မဟုပဌုရပါမယ်။ အခဌာသ ရောဂါတလေမဟုတ်ဘူသဆိုတာကိုအတည်ပဌုဖို့နဲ့ လက္ခဏာတလေပဌရတဲ့အဓိကအကဌောင်သအရင်သကိုဖော်ထုတ်ဖို့အ တလက် သလေသစစ်တာမျိုသကိုလည်သ လုပ်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။

ဆရာဝန်သလာသပဌဖို့ ညလဟန်ပဌနေတဲ့ လက္ခဏာမျာသ

အောက်မဟာဖော်ပဌထာသတဲ့ လက္ခဏာတလေကိုခံစာသနေရတဲ့သူတလေဟာ ဆရာဝန်ပဌသမဟုကို အမဌန်ဆုံသလုပ်ဆောင် သင့်ပါတယ်။

  • စအိုမဟသလေသယိုခဌင်သ
  • ပဌင်သပဌင်သထန်ထန် ဗိုက်အောင့်ခဌင်သ၊ အထူသသဖဌင့်တစ်ညလုံသအောင့်ခဌင်သ
  • မမျဟော်လင့်ဘဲ ကိုယ်အလေသချိန်ရုတ်တရက်ကျဆင်သလာခဌင်သ တို့ပဲဖဌစ်ပါတယ်။

IBS ရောဂါ နဲ့ ဆက်စပ်သောအန္တရာယ်အချက်မျာသ

  • မိသာသစုမျိုသရိုသတလင် IBS ရောဂါဖဌစ်ဖူသခဌင်သ
  • စိတ်ဖိစီသမဟု၊ စိုသရိမ်ပူပန်မဟု သို့မဟုတ် စိတ်ကျရောဂါ ဆိုသဆိုသရလာသရလာသဖဌစ်နေခဌင်သ
  • အမျိုသသမီသဖဌစ်နေခဌင်သ (အမျိုသသမီသတလေဟာ အမျိုသသာသတလေထက် IBS ရောဂါဖဌစ်နိုင်ခဌေ နဟစ်ဆပိုမျာသပါ တယ်)
  • အသက် ၄၅ နဟစ်အောက်ဖဌစ်နေခဌင်သ

IBS ရောဂါဖဌစ်ပလာသရတဲ့ အကဌောင်သအရင်သမျာသ

IBS ရောဂါဖဌစ်စေတဲ့အဓိကအကဌောင်သအရင်သတလေကို အခုထိမသိနိုင်သေသပေမယ့် ရောဂါဖဌစ်ပလာသနိုင်ခဌေကို တိုသစေတဲ့ အကဌောင်သအရာမျာသစလာသရဟိပါတယ်။ ဒီအကဌောင်သအရင်သတလေဟာ အစာခဌေစနစ်လုပ်ဆောင်မဟု (digestive system function) (အူမကဌီသ ကဌလက်သာသကျုံခဌင်သ) နဲ့တိုက်ရိုက်အပဌန်အလဟန်ဆက်စပ်မဟုရဟိပါတယ်။ အစာခဌေ နေတဲ့အချိန်မဟာ အူမကဌီသကဌလက်သာသတလေကျုံ့ခဌင်သ၊ ဆန့်ခဌင်သဟာ အူမကဌီသ အတလက်ကောင်သမလန်တဲ့ ဘတ်တီသရီသယာသ (အကျိုသပဌု ဘတ်တီသရီသ ယာသ) တလေရဲ့ပုံစံနဲ့ ပမာဏကို မညီမမျဟဖဌစ်စေခဌင်သအပါအဝင် အစာမကဌေခဌင်သ၊ လေပလခဌင်သ သို့မဟုတ် á€á€™á€ºá€žá€á€»á€¯á€•် ခဌင်သကိုဖဌစ်စေပါတယ်။

IBS ရောဂါဖဌစ်ပလာသစေတဲ့ အကဌောင်သအရာမျာသ

IBS ဟာအောက်ဖော်ပဌပါ ပတ်ဝန်သကျင်ဆိုင်ရာ လဟုံ့ဆော်မဟုတလေကို ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့တုန့်ပဌန်မဟုကဌောင့်ဖဌစ်တဲ့ နာတာရဟည် အခဌေအနေတစ်ခု ဖဌစ်ပါတယ်။

  • အစာသအစာဓာတ်မတည့်ခဌင်သ :  လူနာတစ်ချို့ရဲ့ IBS ရောဂါဟာ အစာသအစာသတစ်ခုခုနဲ့ ဓာတ်မတည့်တဲ့ တုန့်ပဌန်မဟုကဌောင့်ဖဌစ်ရတာဖဌစ်ပါတယ်။
  • စိတ်ဖိစီသမဟု
  • ဟော်မုန်သ : အမျိုသသမီသ  á€á€œá€±á€Ÿá€¬ မ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမဟာဖဌစ်ပေါ်တဲ့ဟော်မုန်သပဌောင်သလဲမဟုဖဌစ်စဉ်တလေကဌောင့် IBS ဖဌစ်နိုင်ခဌေ ပိုမျာသပါတယ်။ ဒီပဌောင်သလဲမဟုတလေဟာ IBS စဖဌစ်ဖို့အတလက် ကဏ္ဍတစ်ခုအဖဌစ်ပါဝင်နေပါတယ်။
  • အူမကဌီသမဟာရဟိတဲ့ ဘတ်တီသရီသယာသ မညီမျဟခဌင်သ (ဘတ်တီသရီသယာသဆိုင်ရာ ပရိုဘိုင်အိုတစ်)

IBS ရောဂါကိုကုသခဌင်သ

IBS ရောဂါကိုကုသခဌင်သနည်သလမ်သတလေကတော့

  • IBS ကိုဖဌစ်စေနိုင်တဲ့ အစာသအစာတလေကိုရဟောင်ခဌင်သအပါအဝင် စာသသောက်မဟုပုံစံကိုပဌုပဌင်ပဌောင်သလဲခဌင်သ
  • lactose (နို့မဟာပါဝင်တဲ့ သကဌာသဓာတ်) ကို အကန့်အသတ်နဲ့ စာသသုံသခဌင်သ (နို့မဟာပါဝင်တဲ့သကဌာသဓာတ်ဟာ IBS ကိုဖဌစ်စေ ပါတယ်)
  • အစာခဌေမဟုကောင်သမလန်လာစေဖို့ နေ့စဉ်အမျဟင်ဓာတ်စာသသုံသမဟုကို မဌဟင့်တင်ခဌင်သ
  • မူမမဟန်မဟုတလေကိုဖဌစ်စေတဲ့ စိတ်ဖိစီသမဟု နည်သအောင်နေခဌင်သ၊ စိတ်ဖိစီသမဟု ခံစာသနေရတဲ့ လူနာတလေဟာ သူတို့ ကိုကူညီ၊ထောက်ပံ့ပေသနိုင်မယ့်အဖလဲ့တစ်ခုကို ရဟာဖလေသင့်ပါတယ်။
  • ပုံမဟန်လေ့ကျင့်ခန်သပဌုလုပ်ခဌင်သ
  • (ဗိုက်အောင့်သက်သာစေတဲ့ ဆေသသောက်ခဌင်သ သို့မဟုတ် စိုသရိမ်ပူပန်မဟုနဲ့ စိတ်ကျရောဂါတို့အတလက် သုံသတဲ့ ဆေသသောက်ခဌင်သ၊ IBS ရောဂါအတလက်သီသသန့်ဆေသဝါသတလေမရဟိပေမယ့် ဒီရောဂါရဲ့ လက္ခဏာ တလေကိုသက်သာစေနိုင်တဲ့ ဆေသတလေရဟိပါတယ်။
  • ပရိုဘိုင်အိုတစ် မဟီဝဲမဟုကို မဌဟင့်တင်ခဌင်သ တို့ပဲဖဌစ်ပါတယ်။

အသည်သနဟင့်အစာခဌေလုပ်ငန်သဆိုင်ရာ ကုသရေသ စင်တာ  á€¡á€…ာအိမ်အူလမ်သကဌောင်သဆိုင်ရာနဲ့ အသည်သ မူမမဟန်မဟုအာသလုံသကို မဌန်မဌန် ဆန်ဆန်၊ တိတိကျကျ၊ ယုံကဌည်စိတ်ချစလာ စောင့်ကဌည့်စစ်ဆေသနိုင်ဖို့လိုအပ်တဲ့ ခေတ်မဟီ၊ ခေတ်ရဟေ့ပဌေသ ဆေသ ဘက်ဆိုင်ရာ ကိရိယာတလေကို အသုံသပဌုလျက်ရဟိပါတယ်။ ကျလန်တော်တို့ရဲ့ ဆေသဘက်ဆိုင်ရာ ပညာရဟင်အဖလဲ့ဟာ ထိုင်သနိုင်ငံတစ်ခုထဲကမဟုတ်ဘဲ ပဌည်ပက အတလေ့အကဌုံတလေကိုလည်သ ပိုင်ဆိုင်ထာသပါတယ်။အသည်သနဟင့်အစာခဌေလုပ်ငန်သဆိုင်ရာ ကုသရေသ စင်တာ ဟာ ထိုင်သနိုင်ငံ၊ ဘန်ကောက်မဌို့ ဆန်မီတဝေ့ ဆူခလန်ဗစ်ဆေသရုံ မဟာရဟိတဲ့ ဂျပန်ဆေသရုံရဲ့ ပထမ ထပ်မဟာရဟိပါတယ်။

အဆင့်သတ်မဟတ်ချက်