မပေါ့ဆသင့်တဲ့မွေးရာပါနှလုံးရောဂါ

• နှလုံးရောဂါဖြစ်စေနိုင်တဲ့ အဓိကအကြောင်းအရင်းများကတော့ ဆီးချို ၊ သွေးတိုး ၊ ကိုလက်စ်ထရောလ်များခြင်း ၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း ၊ အနားယူချိန်မရှိခြင်း ၊ ကိုယ်ခန္ဓာ လှုပ်ရှားမှုမရှိခြင်း စတာတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျန်းမာရေး ကောင်းမွန်ကာ လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်လုပ်ပြီးရောဂါအခံ မရှိတဲ့သူတွေမှာတောင် နှလုံးရောဂါဟာ မွေးရာပါ ရောဂါအနေနဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။
• မိသားစုထဲမှာ နှလုံးရောဂါဖြစ်ဖူးသူရှိတယ်ဆိုရင် မွေးရာပါနှလုံးရောဂါ ရှိ မရှိ ရှာဖွေစစ်ဆေးဖို့ အတွက် မိသားစုဝင်များအနေနဲ့ လက္ခဏာမပြခင်မှာ မျိုးရိုးဗီဇ စစ်ဆေးခြင်းကို လုပ်ဆောင်ဖို့အကြံပြုလိုပါတယ်။ ဒီစစ်ဆေးခြင်းဟာ ရောဂါ ရှိ မရှိကို သိနိုင်ဖို့ ကူညီပေးမှာဖြစ်သလို ကနဦးအဆင့်မှာသင့်လျော်တဲ့ ကုသစောင့်ရှောက်မှုများကို ပေးစွမ်းမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီစစ်ဆေးမှုဟာ ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုကို ကြိုတင်ကာကွယ်ပေးပြီး ဆိုးရွားတဲ့ လက္ခဏာတွေကို သက်သာ စေကာ နှလုံးရောဂါကြောင့် ရုတ်တရက်သေဆုံးမှုကို လျှော့ချပေးပါတယ်။

နှလုံးရောဂါ ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရမှာ အခြေအနေအမျိုးမျိုးရှိပြီး နှလုံးကြွက်သားမူမမှန်မှု ကြောင့်ဖြစ်တဲ့နှလုံးရောဂါ ၊ နှလုံးသွေးကြောမူမမှန်မှုကြောင့်ဖြစ်တဲ့နှလုံးရောဂါ ၊ နှလုံးလျှပ်စစ်စွမ်း ရည်မူမမှန်မှုကြောင့်ဖြစ်တဲ့နှလုံးရောဂါ ၊ နှလုံးအမြှေးပါးမူမမှန်မှု ကြောင့်ဖြစ်တဲ့နှလုံးရောဂါ များအပါအဝင် ပြင်းထန်တဲ့ နှလုံးရောဂါ အမျိုးအစား များအထိ အုပ်စုခွဲခြားသတ်မှတ်နိုင်ပါတယ်။  တချို့သော နှလုံးရောဂါအမျိုးအစား များဟာ မွေးကတည်းက ရှိခဲ့တာဖြစ်ပြီး တချို့ကျတော့ ကြီးလာမှ ဖြစ်ပွားတာမျိုး လည်း ရှိပါတယ်။ နှလုံးရောဂါဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းအရင်းများကတော့ အောက်ပါ အခြေအနေများဖြစ်ပါတယ်။ 

• ဆီးချိုရောဂါ
• သွေးတိုးရောဂါ
• ကိုလက်စ်ထရောလ်များခြင်း
• နာတာရှည်ကျောက်ကပ်ရောဂါ
• ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း

ဖြစ်ပွားစေတဲ့အကြောင်းအရင်းမသိရတဲ့ နှလုံးရောဂါအမျိုးအစား အများကြီးရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နှလုံးရောဂါ ဖြစ်ပွားစေတဲ့ အကြောင်းအရင်းတစ်ချက်ကတော့ မျိုးရိုးဗီဇ ကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ ကျန်းမာသန်စွမ်းကာ လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်လုပ်ပြီး လက္ခဏာမပြတဲ့ သူတွေမှာတောင် မွေးရာပါနှလုံးရောဂါဟာ မွေးရာပါအဖြစ် သံသယဖြစ်ဖွယ်ရှိနေနိုင် ပါသေးတယ်။

ပုံမှန်အားဖြင့် လူဦးရေ အယောက် ၂၀၀ မှာ တစ်ဦးဟာ မွေးရာပါနှလုံးရောဂါ ခံစားရကြောင်း တွေ့ရှိထားရပါတယ်။ ဒီအချက်ဟာ အသက်ငယ်ရွယ်သူတွေမှာတောင် နှလုံးရောဂါ ကြောင့်သေဆုံးနိုင်ခြေမြင့်မားပြီး မိဘကနေ ကလေးဆီကိုပါလာနိုင်တယ် ဆိုတာကို ကောက်ချက်ချလို့ရပါတယ်။

1. နှလုံးကြွက်သားဆိုင်ရာရောဂါ Cardiomyopathy

   နှလုံးကြွက်သားဆိုင်ရာရောဂါ (Cardiomyopathy) လို့ဆိုရာမှာ နှလုံးကြွက်သား တောင့်ခြင်း (Hypertrophic Cardiomyopathy) နဲ့ နှလုံးကြွက်သား ထူခြင်း/ကြီးခြင်း  (Dilated Cardiomyopathy) နှစ်မျိုးစလုံးပါဝင်ပါတယ်။ ဒါဟာ နှလုံးကြွက်သား ပြေလျော့မှုနှင့် ကျုံ့နိုင်ညှစ်နိုင်စွမ်း အပေါ်သက်ရောက်မှုရှိပြီး ခန္ဓာကိုယ်ဆီ သွေးပို့လွှတ်မှုကို ကျဆင်းစေပါတယ်။ တချို့အခြေအနေများမှာ နှလုံး ကြွက်သားဟာ ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲထူပြောလာခြင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံး လုံလောက်စွာသွေးလှည့်ပတ်နိုင်မှုမရှိဘဲ နှလုံးပျက်စီးကာ ရုတ်တရက် သေဆုံးခြင်း ကို ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ နှလုံးအတွင်းမှာ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ နှလုံးလျှပ်စစ်စီးကူးခြင်း လည်း ဖြစ်နိုင်ပြီး နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ ရင်တုန်ခြင်း ၊ သတိလစ်ခြင်းနဲ့ သေဆုံးသည် အထိ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုအခြေအနေကို ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်ပြီး လက္ခဏာကိုလုံးဝမကြုံတွေ့ဖူးသူများမှာတောင် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိပါတယ်။

2.  နှလုံးခုန်မမှန်ခြင်း Arrhythmia

   နှလုံးအတွင်း ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ လျှပ်စစ်လှုံ့ဆော်မှုကြောင့် နှလုံးခုန်မမှန်ခြင်း ကို ခံစားရနိုင်ပြီး ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ နှလုံးခုန်နှုန်း / နှလုံးစည်းချက် ကို ဖြစ်ပေါ်နိုင်စေ ပါတယ်။ နှလုံးခုန်နှုန်း လွန်စွာမြန်ခြင်း ၊ လွန်စွာနှေးခြင်း ၊ နှေးလိုက်မြန်လိုက် ဖြစ်ခြင်း စတာတွေ ဖြစ်နိုင်ပြီး ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းအမျိုးမျိုးဆီ သွေးလှည့်ပတ်မှုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိစေပါတယ်။ ဒီအခြေအနေကနေတစ်ဆင့် နှလုံးပျက်စီးခြင်း ၊ ဦးနှောက်သွေးကြောပိတ်ခြင်း ၊ ရုတ်တရက်သေဆုံးခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုရောဂါခံစားရသူများအနေနဲ့ ရင်တုန်ခြင်း ၊ မူးဝေခြင်း ၊ မိုက်ခနဲဖြစ်ဖြင်း ၊ ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်းများကို ကြုံတွေ့ရနိုင်ပါတယ်။

3. Marfan Syndrome
   Marfan Syndrome ခေါ် မျိုးရိုးလိုက်သောတွယ်ဆက်တစ်ရှူးရောဂါ
   Marfan Syndrome ( မာဖန်ဆင်ဒရုန်း) ဟာ တွယ်ဆက်တစ်ရှူးများမှာဖြစ်တဲ့ မူမမှန်မှုများကြောင့် ဖြစ်ပွားပြီး ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးရှိ မတူညီတဲ့ ကိုယ်အဂ်ါ အစိတ်အပိုင်းအမျိုးမျိုးမှာ လွန်ကဲတဲ့ပျော့ပျောင်းလွယ်ကူမှု ဖြစ်စေပါတယ်။ နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ သွေးလွှတ်ကြောမ ကျယ်ခြင်းအပါအဝင် သေဆုံးခြင်းအထိ ဖြစ်စေတဲ့ သွေးလွှတ်ကြောမ ပြတ်သွားခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ နှလုံးအဆို့ရှင် အတွင်းရှိ တွယ်ဆက်တစ်ရှူးများ ပြေလျော့ခြင်းဟာ နှလုံးအဆို့ရှင်ကနေတစ်ဆင့် သွေးယိုစိမ့်ခြင်းကို ဖြစ်စေပြီး ပြင်းထန်စွာမောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်းနဲ့အတူ တွဲပြီး ခံစားရလေ့ရှိပါတယ်။ ဒါ့အပြင် တခြားသောလက္ခဏာများအနေနဲ့ အမြင်အာရုံ လွဲမှားခြင်း၊ အဆုတ်ပျက်စီးခြင်း ကိုလည်း ခံစားရနိုင်ပါတယ်။
4. နှလုံးသွေးကြောရောဂါ Coronary Artery Disease
   နှလုံးသွေးကြောရောဂါဟာ နှလုံးသွေးကြောများ တင်းကျပ်ခြင်း (သို့) ပိတ်ဆို့ခြင်း ကြောင့် ဖြစ်ပွားပါတယ်။  ဒီအခြေအနေကို အသက်ငယ်ရွယ်သူတွေမှာတောင် ( အသက် ၄၅ နှစ်အောက်အမျိုးသားများ/အသက် ၅၅ နှစ်အောက်အမျိုးသမီးများ) ဖြစ်ပွားနိုင်တဲ့ နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းပြီးပိတ်ဆို့ခြင်း ကိုဖြစ်စေတဲ့ သွေးတွင်းကိုလက်စ်ထရောလ် များပြားခြင်း ( Hereditary Hypercholesterolemia)အပါအဝင် မျိုးရိုးဗီဇ ရောဂါပြဿနာများကြောင့်လည်း ဖြစ်ပွားနိုင်ပါတယ်။ လူနာအနေနဲ့ အနားယူချိန် နဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်နေစဉ် နှစ်ချိန်စလုံးမှာ ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်းနဲ့ မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း လက္ခဏာများကို ခံစားရနိုင်ပါတယ်။ နှလုံးသွေးကြောရောဂါဟာ ရုတ်တရက် (သို့) နာတာရှည်နှလုံးအားနည်းခြင်း ၊ ရုတ်တရက်သွေးပေါင်ကျခြင်း ၊ သတိလစ်ခြင်း ၊ နှလုံးရပ်ခြင်း စတာတွေကိုလည်း ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ 
5. သွေးကြောမကြီးဖောင်းခြင်း / ကွဲခြင်း Aortic Dissection

   သွေးကြောမကြီးဖောင်းခြင်း/ကွဲခြင်း ဟာ အလျှင်အမြန်သွေးဆုံးရှုံးမှုနဲ့ ရုတ်တရက်သေဆုံးခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်တာကြောင့် လုံးဝကို အန္တရာယ်များတဲ့ အခြေအနေတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်နိုင် ပါတယ်။ သွေးတိုးခြင်းကို ဂရုစိုက်ပြီး ထိန်းသိမ်းမှု အားနည်းတဲ့ လူနာများမှာ အများအားဖြင့် မြင်တွေ့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီရောဂါဟာ အထက်မှာဖော်ပြခဲ့တဲ့ Marfan syndrome လိုမျိုး မျိုးရိုးဗီဇကြောင့်လည်း ဖြစ်ပွားနိုင်ပါတယ်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာဟာ ရုတ်တရက် ပြင်းထန်စွာဖြစ်လေ့ရှိပြီး ရင်ဘတ်မှာပြင်းပြင်း ထန်ထန် အောင့်ခြင်းကနေစတင်ကာ နောက်ကျောအထိ ပျံ့နှံ့သွားပါတယ်။ အချိန်မီ ရောဂါရှာဖွေမှုနဲ့ ကုသမှုကို မလုပ်ဘူးဆိုရင် အချိန်တိုအတွင်းသေဆုံးသည်အထိ ဖြစ်နိုင် ပါတယ်။

• မျိုးဆက်တစ်ခုအထက် တူညီတဲ့နှလုံးရောဂါခံစားခဲ့ရဖူးတဲ့ မိသားစုဝင်များ

• အကြောင်းအရင်းမသိရဘဲ ရုတ်တရက်သေဆုံးခြင်းကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရဖူးတဲ့ မိသားစုဝင်များ

• အသက်ငယ်ရွယ်စဉ်(အသက် ၄၅ နှစ်အောက်အမျိုးသားများ / အသက် ၅၅ နှစ် အောက်အမျိုးသမီးများ) မှာ နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါ (သို့) နှလုံးစွမ်းဆောင်ရည် ကျဆင်းခြင်းရောဂါ ကြုံတွေ့ရခဲ့ဖူးတဲ့ မိသားစုဝင်များ

• အောက်ပါ နှလုံးရောဂါ / နှလုံးသွေးကြောရောဂါများကို စစ်ဆေးတွေ့ရှိခဲ့ရဖူးတဲ့ မိသားစုဝင်များ

  • နှလုံးကြွက်သားတောင့်ခြင်း (Hypertrophic cardiomyopathy)
  • နှလုံးကြွက်သားထူခြင်း/တောင့်ခြင်း
  • နှလုံးခုန်မမှန်ခြင်း (Arrhythmogenic cardiomyopathy)
  • မျိုးရိုးလိုက်သည့်နှလုံးစည်းချက်မမှန်ခြင်းရောဂါ
  • နှလုံးခုန်မူမမှန်သည့်ရောဂါ (Long QT syndrome)
  • အရွယ်မတိုင်ခင်နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းခြင်း (Premature atherosclerosis)
  • မျိုးရိုးလိုက်သောတွယ်ဆက်တစ်ရှူးရောဂါ (Marfan syndrome)

• ကျန်းမာရေးရာဇဝင် ၊ မိသားစုရာဇဝင် ၊ နှလုံးရောဂါနှင့်ပတ်သက်သည်များကို မေးမြန်းခြင်း
• ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးခြင်း
• တကယ်လို့ လူနာဟာ မွေးရာပါနှလုံးရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေရှိကြောင်း ဆရာဝန်က ယူဆခဲ့မယ်ဆိုရင် တခြားသောစစ်ဆေးမှုများ ထပ်မံလုပ်ဆောင်ဖို့ အကြံပြုမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဆိုပါစစ်ဆေးမှုများမှာ သွေးနမူနာယူခြင်း (သို့) မျိုးရိုးဗီဇပစ္စည်း (သို့) DNA နမူနာယူကာ မျိုးရိုးဗီဇစစ်ဆေးခြင်း တို့ ပါဝင်ပါတယ်။ အဆိုပါ စစ်ဆေးမှုဟာ (၃)ပတ် - (၄)ပတ်လောက် ကြာမြင့်နိုင်ပါတယ်။ စစ်ဆေးမှုရလဒ် ကို ဆေးဘက်ဆိုင်ရာမျိုးရိုးဗီဇကျွမ်းကျင်ပညာရှင်မှ လူနာရှင်ဆီ ရှင်းပြ ဆွေးနွေး ပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။

တကယ်လို့ မျိုးရိုးဗီဇအရဖြစ်တဲ့ နှလုံးရောဂါကို စစ်ဆေးတွေ့ရှိတယ်ဆိုရင် ဆရာဝန်မှ ရောဂါနဲ့ပတ်သက်သည်များကို ရှင်းလင်းညွှန်ကြားပေးမှာဖြစ်သလို ကုသမှုအစီအစဉ် ရေးဆွဲပေးခြင်း ၊ ပြန်လည်ပြသရမယ့်ရက်ချိန်းများသတ်မှတ်ပေးခြင်း စတာတွေကို လုပ်ဆောင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် တခြားသောမိသားစုဝင်တွေမှာလည်း တူညီတဲ့ နှလုံးရောဂါ ပြဿနာတွေ ရှိနေ လားဆိုတာကို သိရဖို့ စစ်ဆေးသင့်ကြောင်း အကြံပြုမှာဖြစ်ပါတယ်။ လက္ခဏာနှင့် ပတ်သက်သည်များကို စစ်ဆေးမေးမြန်းခြင်း ၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးမှုများကို လုပ်ဆောင်ခြင်း ၊ မျိုးရိုးဗီဇစစ်ဆေးခြင်း အပါအဝင် ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်မှု အမျိုးမျိုးကို  လုပ်ဆောင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

• မွေးရာပါနှလုံးရောဂါအတွက် မျိုးရိုးဗီဇအရဖြစ်နိုင်ခြေ ရှိမရှိဆိုတာကို ထိထိ ရောက်ရောက်စစ်ဆေးနိုင်ဖို့အတွက် တစ်ဦးချင်းသီးသန့် အထူးပြု လေ့လာဆန်းစစ်မှုများ ပြုလုပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။
• မွေးရာပါနှလုံးရောဂါလူနာများအတွက် ရောဂါရှာဖွေမှုကို အတည်ပြုပေးမှာဖြစ်ပြီး လူနာရော မိသားစုအတွက်ပါ သင့်လျော်တဲ့ ကုသမှု အစီအစဉ်များကို ရေးဆွဲပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
• တကယ်လို့ရောဂါကို စောစောစီးစီးရှာဖွေတွေ့ရှိမယ် (သို့) အသက်ငယ်စဥ်မှာ တွေ့ရှိရမယ်ဆိုရင် လူနာများအနေနဲ့ မူမမှန်တဲ့လက္ခဏာဖြစ်ပွားမှု (သို့) ရောဂါကြီးထွားမှုကို ရှောင်ရှားနိုင်ဖို့ ကိုယ်တိုင် ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
• တကယ်လို့ လူနာဟာ နှလုံးရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ မျိုးရိုးဗီဇများ ရှာဖွေတွေ့ရှိ ရတယ်ဆိုရင် လူနာရဲ့မိသားစုဝင်များကိုပါ ရောဂါစစ်ဆေးဖို့ အကြံပြုမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

နှလုံးရောဂါဖြစ်ပွားတဲ့မိသားစုဝင်ရှိဖူးခြင်း (သို့) မွေးရာပါနှလုံးရောဂါ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိ ခြင်းကြောင့် လက္ခဏာတစ်ခုခု မပြခင် မျိုးရိုးဗီဇစစ်ဆေးခြင်းဟာ ရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ ကိုရှာဖွေရာမှာ အရေးပါတဲ့ သတင်းအချက်အလက်နဲ့ ကုသမှုအစီအစဉ်ကို အချိန်မီ ရေးဆွဲနိုင်အောင်ကူညီပေးပါတယ်။ ဒီလိုစစ်ဆေးခြင်းဟာ ရောဂါစတင်ဖြစ်ပွားမှုကို ကာကွယ်ပေးကာ ပြင်းထန်တဲ့လက္ခဏာများကိုသက်သာစေကာ နှလုံးရောဂါ ကြောင့် ရုတ်တရက်သေဆုံးခြင်းကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။