ဒီရောဂါဟာ ကိုလက်စ်ထရောလ်(သို့) Triglycerides အဆီ (သို့) အဆိုပါ အဆီဓာတ် နှစ်ခုစလုံး ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ များပြားနေမှုကြောင့်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ သွေးတွင်းအဆီများပြား ခြင်းဟာ သွေးကြောများ မာကြောခြင်း ၊ ကျဉ်းခြင်း ၊ ပိတ်ဆို့ခြင်း စတာတွေကို ဖြစ်စေပြီး နှလုံးရောဂါဖြစ်ပွားစေတံ အဓိက အကြောင်းအရင်းတစ်ချက်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။
အောက်ပါအချက်များအပါအဝင် သွေးတွင်းအဆီဓာတ်မြင့်မားစေတဲ့အကြောင်းအရင်းတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။
ဖြစ်စေနိုင်သည့်အကြောင်းအရင်းများ (External Factors)
- အဝလွန်ခြင်း (သို့) ကိုယ်အလေးချိန်များပြားခြင်း
- ပုံမှန်လေ့ကျင့်ခန်းမလုပ်ခြင်း
- အရက် (သို့) ဆေးလိပ်ပုံမှန်သောက်ခြင်း
- အဆီနဲ့ ကိုလက်စ်ထရောလ် မြင့်မားတဲ့အစားအစာများစားသုံးခြင်း
ဖြစ်ပွားစေနိုင်သည့်အကြောင်းအရင်းများ (Internal Factors)
- မျိုးရိုးဗီဇ
- သိုင်းရွိုက်ရောဂါ ၊ ဆီးချိုရောဂါ ၊ ကျောက်ကပ်ရောဂါ နှင့် တချို့သော ဆေးဝါးများ
Familial hypercholesterolemia (FH) ခေါ် မွေးရာပါကိုလက်စ်ထရောလ် လွန်ကဲခြင်းဟာ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ဗီဇများ ဖြစ်ပေါ်ခြင်း (သို့) LDL-R , ApoB , PCSK-9 စတဲ့ မျိုးရိုးဗီဇများ သန္ဓေပြောင်းလဲခြင်း ကြောင့်ဖြစ်ပွားပြီး သွေးထဲမှာ ကိုလက်စ်ထရောလ်ဓာတ်တွေ စုပုံ စေပါတယ်။ အဲဒီကနေတစ်ဆင့် သွေးထဲမှာ LDL-C ခေါ် လူကို ကောင်းကျိုးမပြုတဲ့အဆီဓာတ်တွေကျန်ရှိစေပြီး သွေးကြောတွေထဲမှာ တင်ကျန်နေခဲ့ပါတယ်။ နောက်ဆက်တြွအနေနဲ့ နှလှုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါ ၊ ရုတ်တရက်ဖြစ်တဲ့ နှလုံးဖောက်ခြင်း နဲ့ လေဖြတ်ခြင်း တို့ကို ဖြစ်စေပါတယ်။
မွေးရာပါကိုလက်စ်ထရောလ်လွန်ကဲခြင်းဟာ လူနာတွေကိုယ်တိုင် သိရှိစမ်းသပ်နိုင် တဲ့ တခြားသော ရောဂါပြဿနာကိုလည်း ဖြစ်စေပါတယ်။ ဒါကို Xanthomas ( အရေပြား အောက်မှာအဆီများစုပုံခြင်း) လို့ခေါ်ပြီး အရေပြားအောက် ၊ အရွတ်တွင်း ၊ အရိုးအဆစ်အတွင်း မှာ အဆီကျိတ် (သို့) အလုံးအကျိတ်အနေနဲ့ တွေ့ရှိရပါတယ်။
မွေးရာပါကိုလက်စ်ထရောလ်လွန်ကဲခြင်းဟာ အဓိက သန္ဓေပြောင်းလဲမှုပုံစံ (၂) ခုကြောင့် ဖြစ်ပွားပါတယ်။
- Heterozygous FH မိဘတစ်ဦးဆီကနေပါလာနိုင်တဲ့ မျိုးရိုးဗီဇ ပြဿနာဖြစ် ပါတယ်။ Heterozygous FHလူနာများမှာရှိတဲ့ စုစုပေါင်း ကိုလက်စ်ထရောလ် ပမာဏဟာ ၃၅၀ - ၅၅၀ mg/dL ( ၁ ဒက်စီလီတာတွင်ပါဝင်သည့် မီလီဂရမ်ပမာဏ) ရှိပါတယ်။
- Homozygous FH မိဘနှစ်ဦးစလုံးဆီကနေပါလာနိုင်တဲ့ Familial hypercholesterolemia (FH) ဗီဇပါလာတဲ့ ရောဂါအခြေအနေဖြစ်ပြီး Heterozygous FH နဲ့ယှဉ်ရင် ရောဂါ ပိုမိုပြင်းထန်ပါတယ်။ Homozygous အမျိုးအစားမှာပါဝင်တဲ့ လူနာများဟာ ပုံမှန်အားဖြင့် ၆၅၀ - ၁၀၀၀ mg/dL ( ၁ ဒက်စီလီတာတွင်ပါဝင်သည့် မီလီဂရမ်ပမာဏ) ရှိပါတယ်။ နောက်ဆက်တွဲ အနေနဲ့ ရုတ်တရက်ဖြစ်တဲ့နှလုံးရောဂါ ခံစားရပြီး ပုံမှန်ထက် သက်တမ်း ပို တို နိုင်ပါတယ်။
လက္ခဏာများ
အပြင်းထန်ဆုံးလက္ခဏာကတော့ ရုတ်တရက် နှလုံးရပ်ပြီး သေဆုံးခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဆီစားသုံးမှုကိုလျှော့ပြီး ဖြစ်နိုင်ခြေကိုဖြစ်နိုင်ခြေကိုလျှော့ချနိုင်ပါတယ်။ ဒါဟာ နှလုံးဖောက်ခြင်းကိုလည်း သိသိသာသာလျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။
ရောဂါရှာဖွေမှုနဲ့ကုသမှု
တကယ်လို့ ကိုယ်က ရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေများတယ်ဆိုရင် (သို့) သွေးတွင်းမှာ ကိုလက်စ် ထရောလ်ပမာဏများပြီး ကိုလက်စ်ထရောလ်လျော့ကျစေတဲ့ဆေးများသောက်သည့် တိုင် မထိရောက်ဘူးဆိုရင် မိသားစုကနေ မျိုးရိုးဗီဇလိုက်ပြီး ဖြစ်တာလားဆိုတာကို သိဖို့ မျိုးရိုးဗီဇစစ်ဆေးသင့်ပါတယ်။ စစ်ဆေးမှုပြီးရင်တော့ သင်ဟာ ပိုပြီး ထိရောက်တဲ့ ဆေးဝါးများနဲ့ ကုသမှုကို ရရှိမှာဖြစ်ပါတယ်။ နေထိုင်မှုပုံစံနဲ့ စားသောက်မှုပုံစံကို ပြောင်းလဲပြီး ဆရာဝန်ညွှန်ကြားတဲ့အတိုင်းဆေးသောက်မယ်ဆိုရင်တော့ ရုတ်တရက် နှလုံးဖောက်ခြင်းနဲ့လေဖြတ်နိုင်ခြေကို လျှော့ချပေးနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။
References:
