ทำความรู้จัก แบคทีเรียกินเนื้อคน

• ประเทศไทยมักพบผู้ป่วย โรคแบคทีเรียกินเนื้อ หรือโรคเนื้อเน่า ในช่วงฤดูฝน ซึ่งเป็นช่วงที่มีแมลงชุกชุม
• โรคแบคทีเรียกินเนื้อ เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่ผิวหนัง และแพร่กระจายไปยังชั้นเนื้อเยื่อต่างๆ ตลอดจนกล้ามเนื้อและเส้นประสาท ทำให้เนื้อเยื่อบริเวณที่ติดเชื้อตาย หากปล่อยทิ้งไว้ อาจมีการติดเชื้อรุนแรงถึงขั้นต้องตัดอวัยวะหรือเสียชีวิตได้
• หากเกิดบาดแผลติดเชื้ออย่างรุนแรงและลุกลามอย่างรวดเร็ว บาดแผลกลายเป็นสีคล้ำ มีไข้สูง ควรรีบเข้ารับการวินิจฉัยโดยแพทย์ทันที

โรคแบคทีเรียกินเนื้อ เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย  ซึ่งอยู่ตามสิ่งแวดล้อมโดยเชื้อจะเข้าสู่ร่างกายจากบาดแผลบริเวณผิวหนัง เช่น ได้รับอุบัติเหตุ ถูกตะปูหรือหนามตำ ถูกแมลงกัด สัตว์เลี้ยงข่วนแล้วไม่ทำความสะอาดให้ดี หรืออุปกรณ์ทำแผลไม่สะอาด แบคทีเรียที่ทำให้เกิดภาวะนี้บ่อยๆ ได้แก่

• สเตร็ปโตค็อกคัส กลุ่มเอ (Group A streptococci)
• เคล็บเซลลา (Klebsiella)
• คลอสตริเดียม (Clostridium)
• อีโคไล (E.coli)
• สแตฟิโลค็อกคัส ออเรียส (Staphylococcus aureus)
• แอโรโมแนส ไฮโดรฟิลา (Aeromonas hydrophila)
• วิบริโอ (Vibrio)

และกลุ่ม Anaerobic bacteria หรือแบคทีเรียที่ไม่ต้องการอากาศ

การเกิดโรคเนื้อเน่า (Necrotizing fasciitis) สามารถเกิดได้จากแบคทีเรียชนิดเดียวหรือหลายชนิดร่วมกันได้ แบคทีเรียที่เป็นสาเหตุและพบบ่อยคือ สเตร็ปโตค็อกคัส กลุ่มเอ (Group A streptococci) ซึ่งแบคทีเรียแต่ละชนิดมีความรุนแรง สามารถก่อให้เกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตได้

• เจ็บ ปวด บริเวณแผลอย่างมาก โดยความเจ็บปวดไม่สัมพันธ์กับบาดแผลที่เกิดขึ้น
• ภาวะบวมแดงบริเวณผิวหนังรอบๆ บาดแผลเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว
• บาดแผลกลายเป็นสีคล้ำ หรือมีถุงน้ำเกิดขึ้น คลำได้ฟองอากาศในเนื้อเยื่อ
• เมื่อเนื้อเยื่อเริ่มตาย เส้นประสาทบริเวณผิวหนังอาจถูกทำลาย ทำให้ผู้ป่วยมีอาการชาแทนที่อาการปวด
• ส่วนใหญ่มักเกิดบริเวณขาและเท้า พร้อมบริเวณที่พบบาดแผล
• มีไข้สูง
• อาจมีภาวะแทรกซ้อน เช่น ภาวะช็อคจากการติดเชื้อในกระแสเลือด และไตวาย
• หากเกิดในเด็กเล็กมักแสดงออกด้วยอาการหงุดหงิดง่าย งอแงมากผิดปกติ

• ผู้ที่มีภูมิต้านทานโรคต่ำ เช่น เด็ก และผู้สูงอายุ รวมถึงผู้ป่วยเรื้อรัง โรคเบาหวาน ภาวะไตวาย โรคหัวใจ มะเร็ง หรือ ผู้ที่รับประทานยากดภูมิคุ้มกัน ยาเคมีบำบัด ยาสเตียรอยด์
• ผู้ที่ดื่มสุราเป็นประจำ
• ผู้ที่มีน้ำหนักเกิน หรือเป็นโรคอ้วน
• ผู้ที่มีบาดแผล แม้เพียงเล็กน้อย แต่ขาดการดูแลรักษาที่ดี หรือละเลยการทำความสะอาดแผล
• กลุ่มเกษตรกรและชาวนา ที่ต้องสัมผัสกับเชื้อโรคที่อยู่ในดินหรือน้ำ และอาจเกิดบาดแผลในระหว่างการทำงาน

เนื่องจากอาการแสดงในระยะแรกของโรคแบคทีเรียกินเนื้อนั้นมักไม่มีความเฉพาะเจาะจง ทําให้ผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยหรือการรักษาล่าช้า ซึ่งอาการที่จำเพาะเจาะจงของโรคแบคทีเรียกินเนื้อ คือ ผิวหนังบริเวณติดเชื้อมีสีคล้ำ หรือเน่าตาย ผิวหนังพองเป็นตุ่มหรือถุงน้ำ คลำได้ฟองอากาศในเนื้อเยื่อ และชาบริเวณผิวหนังที่มีการติดเชื้อ ซึ่งมักพบอาการดังกล่าวได้ในระยะท้ายของโรค

ดังนั้น หากเกิดบาดแผลติดเชื้ออย่างรุนแรงและลุกลามอย่างรวดเร็ว รวมถึงมีไข้ ควรรีบเข้ารับการวินิจฉัยโดยแพทย์ทันที   ซึ่งแพทย์จะนำชิ้นเนื้อหรือน้ำเหลือง หนองจากบาดแผลส่งเพาะเชื้อเพื่อหาเชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุของโรค รวมถึงการตรวจทางห้องปฏิบัติการอื่นๆ เพื่อประเมินความรุนแรงของโรคและให้การรักษาที่เหมาะสมอย่างรวดเร็ว

• การผ่าตัด เพื่อนำส่วนเนื้อเยื่อที่มีการตายออกให้มากที่สุด บางกรณีที่ติดเชื้ออย่างรุนแรงอาจจำเป็นต้องตัดอวัยวะส่วนที่ติดเชื้อ
• ใช้ยาปฏิชีวนะที่เหมาะสม ซึ่งแพทย์จะพิจารณาตามแบคทีเรียที่ติดเชื้อ เพื่อหยุดการลุกลาม และป้องกันการดื้อยาของเชื้อที่เป็นสาเหตุ

• ระมัดระวังอย่าให้เกิดบาดแผล แต่หากหลีกเลี่ยงไม่ได้ควรรีบทำความสะอาดแผลอย่างถูกวิธี ด้วยอุปกรณ์ที่สะอาดและปลอดเชื้อโรค
• รีบพบแพทย์ทันที หากแผลบวมแดง เจ็บปวดมาก รวมถึงมีไข้ หรือพบภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ
• ควบคุมน้ำหนักและรักษาสุขภาพให้แข็งแรง ด้วยการรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ พักผ่อนให้เพียงพอ และออกกำลังกายเป็นประจำ
• งดการดื่มแอลกอฮอล์
• ควบคุมโรคเรื้อรัง โดยการพบแพทย์ตามนัด และปฏิบัติตามแพทย์แนะนำ
• ไม่ควรรับประทานยาปฏิชีวนะ(Antibiotic) ถ้าไม่มีข้อบ่งใช้เพราะจะก่อให้เกิดเชื้อดื้อยาได้

แม้จะพบผู้ป่วยโรคเนื้อเน่าหรือ โรคแบคทีเรียกินเนื้อ มานานแล้ว  แต่สำหรับประเทศไทยมักพบผู้ป่วยโรคแบคทีเรียกินเนื้อ หรือโรคเนื้อเน่า ในช่วงฤดูฝน ซึ่งมีแมลงชุกชุม โดยเมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2562 มีรายงานข่าวพบผู้ป่วยเป็นจำนวนมาก  โดยเฉพาะกลุ่มเกษตรกร ซึ่งในจังหวัดน่านมีผู้ป่วยเข้ารับการรักษาด้วยโรคแบคทีเรียกินเนื้อมากถึง 51 ราย และเสียชีวิต 5 ราย ทั้งนี้ยังมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ ทุกปี

แต่เมื่อผู้ติดเชื้อเป็นคนที่เป็นที่รู้จักรวมถึงโลกโซเชียลพร้อมใจกันเสนอข่าว ทำให้หลายๆ คนได้รู้จักกับโรคและระมัดระวังตัวมากขึ้น เนื่องจากเป็นโรคที่ติดเชื้อเพียงถูกแมลงหรือสัตว์เลี้ยงกัดหรือข่วนเพียงเล็กน้อย แต่อาการกลับรุนแรงจนถึงกับชีวิตหรือเกิดภาวะทุพพลภาพได้สูง หากไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสมอย่างทันท่วงที