บุหรี่ภัยคุกคามชีวิต เลิกได้หรือไม่อยู่ที่ใจของคุณ

เชื่อว่าเรื่องของพิษภัยและโทษของบุหรี่นั้นทุกคนคงจะทราบกันดีอยู่แล้ว แต่ถึงแม้จะมีการพูดถึงและประชาสัมพันธ์เรื่องของพิษภัยในบุหรี่มากเพียงไรก็ตาม แต่ก็ยังไม่สามารถที่จะช่วยให้ลดจำนวนคนที่สูบบุหรี่ลงไปได้เลย แต่ละปีทั่วโลกมีผู้เสียชีวิตก่อนเวลาจากการสูบบุหรี่ 6 ล้านคน และตัวเลขนี้จะเพิ่มขึ้นเป็นมากกว่า 8 ล้านคนในปี ค.ศ.2030 ซึ่งเป็นเรื่องน่าคิดไม่น้อยว่าเราจะทำอย่างไรกับเรื่องนี้กันดี และเนื่องจากวันที่ 31 พฤษภาคมของทุกปีเป็นวันงดสูบบุหรี่โลก องค์การอนามัยโลก และประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก ร่วมกันจัดกิจกรรมในวันงดสูบบุหรี่โลก เพื่อมุ่งเน้นถึงความเสี่ยงด้านสุขภาพที่เกิดจากการสูบบุหรี่ ทางโรงพยาบาลสมิติเวชสุขุมวิทของเราก็เป็นส่วนหนึ่งที่ใส่ใจในสุขภาพของคนไทยและตระหนักถึงเรื่องของพิษภัยในการสูบบุหรี่มาโดยตลอด ครั้งนี้ เราจึงได้รับเกียรติจากคุณหมอพิเชษฐ์ เจริญศิริวัฒน์ อายุรแพทย์ทั่วไปและระบบทางเดินหายใจมาช่วยให้ความรู้เกี่ยวกับการเลิกบุหรี่ สำหรับคนที่กำลังคิดจะเลิกสูบบุหรี่โดยเฉพาะ มีอะไรที่เป็นเรื่องน่ารู้บ้างมาติดตากันเลย

A: จากการสำรวจพฤติกรรมการสูบบุหรี่ของคนไทยโดยสำนักงานสถิติแห่งชาติครั้งล่าสุดเมื่อปี 2557 พบว่า จำนวนคนที่สูบบุหรี่นั้นมีจำนวนเพิ่มขึ้นไม่มากนัก หากเทียบกับอัตราการขยายตัวของประชากรไทยทั้งหมดแล้ว แต่สิ่งที่น่าสนใจก็คือจำนวนคนสูบบุหรี่ที่เพิ่มมากขึ้นนี้จากการสำรวจแล้วเราพบว่าเป็นสุภาพสตรีเสียส่วนใหญ่ ซึ่งเป็นเรื่องที่ทำให้เราแปลกใจอยู่ไม่น้อยในเรื่องนี้ ซึ่งเมื่อเทียบกับเมื่อสมัยก่อนนั้นจำนวนคนที่สูบบุหรี่ 90% จะเป็นเพศชาย แต่ปัจจุบันกลับกันผู้ชายเริ่มสูบน้อยลงแต่ผู้หญิงกลับมีการสูบบุหรี่มากขึ้น จากจำนวนเปอร์เซนต์ที่เคยอยู่ในหลักหน่วยตอนนี้ก็เพิ่มจำนวนขึ้นมาถึงหลักสิบแล้ว และที่น่าสนใจมากไปกว่านั้นจากการศึกษาลงลึกไป เรายังพบข้อมูลที่ทำให้เราต้องให้ความสำคัญกันมากขึ้นก็คือ ตอนนี้เด็กในวัยสิบกว่าปีก็เริ่มหัดสูบบุหรี่กันแล้ว นั่นหมายถึงว่าบุหรี่เริ่มเข้าไปใกล้เด็กและเยาวชนได้ง่ายมากขึ้นเรื่อย ๆ ในจํานวนประชากรที่มีอายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไปทั้งสิ้น 54.8 ล้านคน เป็นผู้ที่สูบบุหรี่มากถึง 11.4 ล้านคนหรือร้อยละ 20.7 โดยสูบเป็นประจํา 10 ล้านคน และสูบนาน ๆ ครั้ง 1.4 ล้านคน ซึ่งเป็นตัวเลขที่เพิ่มขึ้นจากปีก่อนหน้านี้ที่มีผู้สูบบุหรี่อยู่ร้อยละ 19.9 และช่วงวัยที่จัดว่ามีจำนวนผู้สูบบุหรี่มากที่สุดก็คือช่วงอายุ 20 -30 ปี

A: คนส่วนใหญ่มักอ้างว่าไม่ได้ติดบุหรี่ แต่ก็ไม่สามารถเลิกบุหรี่ได้เสียที การประเมินว่าใครติดบุหรี่หรือไม่ในทางการแพทย์เราจัดว่า คนที่สูบบุหรี่อย่างน้อยวันละ 1 มวนขึ้นไปทุกๆวัน ถือว่าเป็นกลุ่มคนที่ติดบุหรี่แล้ว แม้ว่าผู้สูบเองจะปฏิเสธว่าตนเองไม่ติดบุหรี่ก็ตาม

A: จริง ๆ แล้ววิธีการเลิกบุหรี่นั้นสามารถทำได้หลายวิธีด้วยกัน แต่ปัจจุบันเราก็มีอีกหนึ่งทางเลือกนั่นก็คือการให้ยาเพื่อช่วยในเรื่องของการเลิกบุหรี่ด้วย ยาที่ใช้ในการเลิกบุหรี่นั้นก็จะแบ่งเป็น 2 กลุ่มคือ

• กลุ่มที่เป็นประเภทนิโคตินทดแทน (Nicotine Replacement Therapy หรือ NRT) ซึ่งจัดว่าเป็นเสมือนยาเพื่อช่วยเลิกบุหรี่ แต่ยังไม่ใช่ยาจริง ๆ คือกลุ่มนี้จะออกฤทธิ์ปลดปล่อยสารนิโคตินทดแทนเข้าสู่ร่างกาย เพื่อชดเชยสารนิโคตินที่ขาดขณะเลิกบุหรี่ ยากลุ่มนี้จะถูกผลิตออกมาในรูปของหมากฝรั่ง และแผ่นแปะผิวหนัง ซึ่งจากที่ผ่านมาเราพบว่า ยากลุ่มนี้ไม่ได้ผลนักในการช่วยเลิกบุหรี่เป็นเพียงการช่วยเลี่ยงให้คนไม่สูบบุหรี่เท่านั้น แต่คนก็ยังได้รับนิโคตินอยู่ ซึ่งพอยังได้รับนิโคตินอยู่แบบนี้นานวันเข้าก็รู้สึกว่ามันไม่ไม่รสชาติเหมือนการสูบบุหรี่จริง ๆ ในเมื่อตัวเองก็ยังรับนิโคตินอยู่แบบนี้ทำไมไม่สูบบุหรี่จริง ๆ ไปเลยเพราะทำให้รู้สึกสดชื่นกว่ามาก ในที่สุดแล้วจึงทำให้คนหันกลับไปสูบบุหรี่เหมือนเดิม
• ยาที่ไม่มีส่วนผสมของนิโคตินทดแทน (Non Nicotine Replacement Therapy หรือ NNRT) กลุ่มนี้จะไปยาที่ช่วยเลิกบุหรี่จริง ๆ ยากลุ่มนี้ออกฤทธิ์โดยตรงกับสมอง โดยจับกับตัวรับนิโคตินในสมองทำให้คนไข้ที่ได้รับจะรู้สึกมีความอยากบุหรี่น้อยลง คือแม้ไม่ได้รับนิโคตินก็ไม่ได้รู้สึกหงุดหงิดหรือกระวนกระวาย และกลับกันด้วยเมื่อสูบบุหรี่ไป รับนิโคตินเข้าไปกลับรู้สึกว่าสูบไปก็ไม่มีรสชาติและความอร่อยเหมือนเดิม จึงทำให้คนที่รับยานี้ไปรู้สึกว่าบุหรี่ไม่ใช่สิ่งที่สำคัญอีกต่อไป เราจึงพบว่ากระบวนการทำงานของยาในกลุ่มนี้ได้ผลดีช่วยในการเลิกบุหรี่ได้ค่อนข้างดีทีเดียว

แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น การเลิกบุหรี่ที่ได้ผลที่สุดจริง ๆ ไม่ใช่แต่ต้องหวังพึ่งพายาอย่างเดียว สำคัญที่สุดก้คือ “จิตใจที่เข้มแข็ง” ของผู้ที่คิดจะเลิกนั่นเอง ถ้าจิตใจแน่วแน่มั่นคงแล้ว และได้รับยาไปช่วยเสริมอีกแรงก็จะทำให้คน ๆ นั้นสามารถเลิกบุหรี่ได้จริง ๆ

A: ในความเป็นจริงแล้วยาทุกชนิดล้วนมีผลข้างเคียงทั้งสิ้น ยาที่ใช้ช่วยในการเลิกสูบบุหรี่ก็เช่นกันแต่เรียกว่าน้อยมาก ๆ กลุ่มที่เป็นประเภทนิโคตินทดแทนแทบจะไม่มีผลข้างเคียงเลยก็ว่าได้ ส่วนยาที่ไม่มีส่วนผสมของนิโคตินทดแทนอาจจะทำให้คนไข้มีอาการคลื่นไส้อาเจียนบ้าง แต่ก็เรียกว่าน้อยมากและพบได้ไม่บ่อย

A: บุหรี่ไฟฟ้าเป็นทางเลือกหนึ่งที่สามารถช่วยให้คนเลิกสูบบุหรี่ได้และเท่าที่มีการศึกษาก็พบว่า บุหรี่ไฟฟ้าไม่มีได้มีอันตรายต่อปอดหรือร่างกายเหมือนบุหรี่จริง ๆ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นจะการศึกษาวิจัยของหลาย ๆ แห่งก็สรุปว่าบุหรี่ไฟฟ้าไม่สามารถที่จะช่วยให้คนเลิกบุหรี่อย่างได้ผลจริง ๆ เพราะกลุ่มคนที่สูบบุหรี่ไฟฟ้าก็ยังคงมีพฤติกรรมสูบบุหรี่จริง ๆ ร่วมอยู่ด้วย คือยังมีการสูบสลับกันระหว่างบุหรี่ไฟฟ้ากับบุหรี่จริงอยู่นั่นเอง

A: สิ่งที่เรียกว่าสำคัญที่สุดหากคิดจะเลิกบุหรี่จริง ๆ มีสิ่งเดียวเท่านั้นที่คุณจะต้องทำก็คือ “การชนะใจตัวเอง” คุณต้องตั้งใจมีความเข้มแข็งมุ่งมั่นและอดทนในเปลี่ยนแปลงตัวเอง ในช่วงแรกอาจต้องใช้ความพยายามมากสักหน่อย เพราะร่างกายมักเกิดอาการต่อต้าน แต่ถึงอย่างไรก็คงไม่ยากเกินความสามารถของทุกคนที่ตั้งใจจริง คุณอาจมาพบหมอขอคำปรึกษาและขอให้ช่วยอีกแรงในการเลิกบุหรี่ก็ได้ ซึ่งการมารับยาที่ใช้ช่วยในการเลิกสูบบุหรี่บวกกับความมุ่งมั่นที่มีอยู่เป็นทุนเดิมอยู่แล้วจะยิ่งช่วยให้การเลิกบุหรี่ของคุณสัมฤทธิ์ผลเร็วยิ่งขึ้น ดังนั้น สิ่งสำคัญไม่ใช่ยาแต่เป็นจิตใจที่เข้มแข็งของคุณนั่นเองที่จะช่วยให้คุณเลิกบุหรี่ได้สำเร็จจริง ๆ ได้ ถ้าใจคุณไม่สู้ยาใด ๆ ก็ไม่สามารถที่จะช่วยให้คุณเลิกสูบบุหรี่ได้
หวังว่าคงจะเป็นประโยชน์กับผู้ที่กำลังคิดจะเลิกบุหรี่ทุกคน และเราขอเป็นกำลังใจให้คนที่คิดจะเลิกสูบบุหรี่ทุกคนสามารถทำสำเร็จอย่างที่ตั้งใจไว้ให้ได้