ไข้เลือดออกในเด็ก ป้องกันได้ด้วยวัคซีน

• อาการแสดงของโรคไข้เลือดออกในเด็ก มีตั้งแต่ ไม่มีอาการผิดปกติ ไปจนถึงมีไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ คลื่นไส้ อาเจียน และรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที
• ผู้ติดเชื้อไข้เลือดออก หากไข้สูงนานตั้งแต่ 3-7 วัน จะอยู่ในระยะวิกฤติ อาจเกิดภาวะช็อก หมดสติ หัวใจหยุดเต้น และอาจเสียชีวิตได้ 
• การได้รับวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกจะช่วยป้องกันการติดเชื้อได้ 80.2% และลดอัตราการนอนโรงพยาบาลได้ 90.4% โดยวัคซีนสามารถฉีดได้ทั้งในคนที่เคยและไม่เคยติดเชื้อไข้เลือดออก
   

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาจนถึงตอนนี้ ก็ยังได้ยินข่าวว่าโรคไข้เลือดออกได้คร่าชีวิต ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ไปจำนวนไม่น้อย  ไข้เลือดออกเป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสเดงกี (dengue virus) ซึ่งมียุงลายเป็นพาหะนำโรค มักพบในประเทศเขตร้อนและระบาดในช่วงฤดูฝนของทุกปี 

อาการแสดงของโรคมีตั้งแต่ ไม่มีอาการผิดปกติ ไปจนถึงมีไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ คลื่นไส้ อาเจียน และรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที นอกจากนี้ไข้เลือดออกยังเป็นโรคที่คาดเดาได้ยากว่า ใครจะมีอาการรุนแรงหรือไม่

โรคไข้เลือดออก มีสาเหตุจากการติดเชื้อไวรัสเดงกี 1 ใน 4 สายพันธุ์ ได้แก่ DENV-1, DENV-2, DENV-3 DENV-4 ผ่านการกัดของยุงลายบ้าน หรือยุงไข้เหลืองเพศเมีย (aedes aegypti) เมื่อยุงลายกัดและดูดเลือดของผู้ที่มีเชื้อไวรัสเดงกีช่วงที่ไวรัสแพร่กระจายในกระแสเลือด และยุงลายที่เป็นพาหะไปกัดผู้อื่น เชื้อไวรัสเดงกีจะแพร่กระจายเข้าสู่กระแสเลือดของผู้ที่ถูกกัดจนทำให้เกิดการติดเชื้อไวรัส

เนื่องจากเชื้อไวรัสเดงกีทั้ง 4 สายพันธุ์ มีการแพร่ระบาดสลับหมุนเวียน ทำให้ในแต่ละปีมีสายพันธุ์ที่แพร่ระบาดแตกต่างกันออกไป ส่งผลให้เกิดการติดเชื้อไวรัสเดงกีได้มากกว่า 1 ครั้ง กรณีติดเชื้อครั้งที่ 2 เกิดจากสายพันธุ์ที่แตกต่างจากครั้งแรก อาจมีอาการรุนแรงเพิ่มมากขึ้น  

โดยอาการของโรคไข้เลือดออกแบ่งออกเป็น 3 ระยะ ดังนี้

1. ระยะไข้สูง (febrile phase) 
   อาการไข้เลือดออก ระยะแรก เป็นระยะไข้สูงลอยแบบเฉียบพลัน มีไข้สูง 39-40 องศาเซลเซียส นานติดต่อกัน 2-7 วัน ระยะนี้มักไม่ตอบสนองต่อยาลดไข้ และมักมีอาการร่วมด้วย คือ
   • ปวดศีรษะ 
   • ปวดเบ้าตา  
   • คลื่นไส้ อาเจียน
   • ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
   • เบื่ออาหาร
   • ปวดข้อ ปวดกระดูก
   • มีจ้ำเลือดบริเวณผิวหนัง 
2. ระยะวิกฤติ (critical phase) 
   หลังระยะไข้สูงประมาณ 3-7 วัน ผู้ป่วยอาจเกิดภาวะช็อก หมดสติ หัวใจหยุดเต้น และเสียชีวิต โดยมีอาการที่เกิดขึ้นได้ ดังนี้
   • ปวดท้องอย่างรุนแรง (บริเวณชายโครงขวา)  
   • คลื่นไส้ อาเจียน อย่างต่อเนื่อง 
   • ไม่สามารถรับประทานอาหารได้
   • เลือดออกตามไรฟัน เลือดกำเดาไหล
   • ปัสสาวะหรืออุจจาระปนเลือด หรืออาเจียนเป็นเลือด
   • มีจุดเลือดออกเล็ก ๆ ตามผิวหนัง
   • หายใจลำบาก  
   • เหนื่อยล้า ซึมลง 
   • ความดันโลหิตไม่สม่ำเสมอ 
   • ระบบไหลเวียนโลหิตล้มเหลว หรือช็อก อาจเสียชีวิตได้
3. ระยะฟื้นตัว (recovery phase) 
   หากผ่านระยะไข้สูงโดยไม่ได้เข้าสู่ระยะวิกฤต หรือพ้นจากระยะวิกฤต 1 - 2 วัน จะเป็นช่วงระยะฟื้นตัว โดยอาการต่างๆ เริ่มดีขึ้น ร่างกายกลับมาทำงานตามปกติ เป็นระยะที่ปลอดภัย มีสัญญาณ ดังนี้
   • ไข้ลดลง  
   • ชีพจรเต้นปกติ
   • สามารถปัสสาวะเองได้
   • มีความอยากอาหารมากขึ้น
   • มีผื่นเป็นวงสีขาวสากๆ ขึ้นตามร่างกาย

เมื่อแพทย์ยืนยันผลการตรวจพบโรคไข้เลือดออก จะเริ่มทำการรักษาด้วยการช่วยให้ร่างกายของผู้ที่ติดเชื้อกลับเข้าสู่สภาวะปกติเร็วที่สุด และป้องกันภาวะช็อก  ดังนี้

• ให้สารน้ำทางหลอดเลือด หรือให้น้ำเกลือผ่านทางเส้นเลือดดำ
• ให้รับประทานยาแก้ปวด ลดไข้
• ดื่มผงเกลือแร่  เพื่อชดเชยการสูญเสียน้ำ
• ให้เลือด ในกรณีมีเลือดออกมาก
• จำเป็นต้องมีการเจาะเลือดเป็นระยะเพื่อตรวจค่าเลือด เฝ้าระวังภาวะเกล็ดเลือดต่ำ เม็ดเลือดขาวลดต่ำ เม็ดเลือดแดงเข้มข้น หรือความดันโลหิตต่ำ

•  ป้องกันไม่ให้ยุงกัด เช่น ทายากันยุง สวมเสื้อแขนยาว
• กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย โดยเฉพาะบริเวณน้ำนิ่งและน้ำขัง
• ปัจจุบันมีการรณรงค์ให้ฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออก ชนิดล่าสุด ซึ่งมีประสิทธิภาพในการป้องกันไข้เลือดออกจากทุกสายพันธุ์ ได้สูงถึง 80.2% และป้องกันอาการรุนแรงได้ 90.4% โดยฉีดเพียง  2 เข็ม ห่างกัน 3 เดือน  และสามารถฉีดได้ทั้งผู้ที่เคยและไม่เคยเป็นไข้เลือดออก